ΛΙΠΟΣ

Κορεσμένα είναι εκείνα που η χημική τους ένωση δεν διαθέτει κανένα διπλό δεσμό μεταξύ των ατόμων άνθρακα, ενώ ακόρεστα εκείνα των οποίων η χημική ένωση αποτελείται από έναν (μονοακόρεστα), ή και περισσότερους (πολυακόρεστα) διπλούς δεσμούς.

Επίσης, τα κορεσμένα λίπη είναι πιο στερεά σε θερμοκρασία δωματίου συγκριτικά με τα ακόρεστα.

Άλλη μια κατηγορία λιπαρών οξέων είναι τα τρανς λιπαρά, που παράγονται βιομηχανικά κατά  την μετατροπή της δομής ενός λιπαρού οξέος. Κύρια πηγή τους είναι τα υδρογονωμένα έλαια, αλλά και το κρέας σε μικρότερες ποσότητες.

Βρίσκονται σε μεγάλες αναλογίες, κυρίως σε ζωικά λίπη όπως το κρέας, το βούτυρο, το πλήρες γάλα και το τυρί. Σε πολύ μικρότερες ποσότητες απαντώνται και σε φυτικά έλαια π.χ. ελαιόλαδο (15%).

Τι προκαλούν;

Πλέον έχει αποδειχθεί επιστημονικά ότι μια διατροφή πλούσια σε κορεσμένα και τρανς λιπαρά οξέα αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης

• καρδιαγγειακών νοσημάτων
• παχυσαρκίας
• καρκίνου
• αυξημένης χοληστερόλης στο αίμα

Παράλληλα οδηγεί σε σημαντική αύξηση των επιπέδων της «κακής» χοληστερόλης (LDL) και των τριγλυκεριδίων.

Τα ακόρεστα λιπαρά οξέα διακρίνονται σε δύο κατηγορίες, τα μονοακόρεστα και τα πολυακόρεστα. Αυτά, συναντώνται κυρίως σε φυτικά έλαια και ψάρια, αποτελώντας τις περισσότερο «υγιεινές» μορφές λίπους (8).

Στα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα ανήκουν τα ωμέγα-3 και ωμέγα-6 λιπαρά οξέα, με τα ποικίλα οφέλη, που τους έχουν κατά καιρούς αποδοθεί. 

Τα απαραίτητα αυτά λιπαρά οξέα είναι σημαντικά για

• την δόμηση των κυτταρικών μεμβρανών
• την προστασία από τα καρδιαγγειακά νοσήματα
• την πήξη του αίματος
• την μυική συστολή και χαλάρωση
• την φλεγμονή

Τα ωμέγα-3 βρίσκονται κατά κύριο λόγο στο λιναρόσπορο, τα καρύδια και τα λιπαρά ψάρια (π.χ. σολωμό, σκουμπρί, σαρδέλες, κολιό και φρέσκο τόνο), ενώ τα ωμέγα-6 σε ελαιούχους σπόρους και σπορέλαια, όπως για παράδειγμα το ηλιέλαιο, το σογιέλαιο και το καλαμποκέλαιο.

Τα ωμέγα-6 λιπαρά περιέχονται σε μεγάλη αναλογία και στους ξηρούς καρπούς, όπως στα καρύδια και στα βραζιλιάνικα καρύδια (brazil nuts). Αξίζει να σημειωθεί, ότι τα καρύδια αποτελούν την μοναδική πηγή και ωμέγα-3 και ωμέγα-6 λιπαρών οξέων και είναι εκείνα που έχουν την μεγαλύτερη επίδραση στη μείωση της χοληστερόλης στο αίμα.

Στην βάση της Μεσογειακής Διατροφής βρίσκεται το ελαιόλαδο, το οποίο όπως αναφέρθηκε παραπάνω, είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα με περιεκτικότητα 80% (8).

Τα μονοακόρεστα λιπαρά προστατεύουν από τα καρδιαγγειακά νοσήματα, αυξάνουν τη ρευστότητα των μεμβρανών. Η αυξημένη πρόσληψη μονοακόρεστων λιπαρών και η μείωση στην πρόσληψη κορεσμένων λιπών μπορεί να βελτιώσει την ευαισθησία στην ινσουλίνη, αλλά μόνο εάν η ολική πρόσληψη λίπους είναι χαμηλή (9). 

Τα μονοακόρεστα λίπη των τροφίμων μειώνουν τα επίπεδα της λιποπρωτεΐνης χαμηλής πυκνότητας (LDL, “κακή” χοληστερόλη), ενώ πιθανά αυξάνουν τα επίπεδα της λιποπρωτεΐνης υψηλής πυκνότητας (HDL, “καλή” χοληστερόλη) (1).

Σε μεγάλο ποσοστό, μονοακόρεστα λιπαρά οξέα συναντώνται:

• στα αμύγδαλα (50%)
• τα αράπικα φιστίκια
• το φυσικό ταχίνι
• το σουσάμι
• το αβοκάντο

ΌΧΙ!

Η πρόσληψη βάρους επέρχεται όταν οι συνολική θερμιδική πρόσληψη είναι μεγαλύτερη από αυτήν που απαιτείται από τον οργανισμό για την συντήρησή του.

Άλλο το λίπος της διατροφής και άλλο το σωματικό λίπος. Για πολλά χρόνια υπήρχε ο μύθος ότι τα λιπαρά μας κάνουν παχύσαρκους.

Το χρειαζόμαστε γιατί…

• Παροχή ενέργειας. Παχαίνει το λίπος;
• Το λίπος βοηθάει στην απορρόφηση βιταμινών (A,D,E,K).
• Καθορίζει τα χαρακτηριστικά του φύλλου (ανάπτυξη στήθους, έμμηνο ρύση, αναπαραγωγή).
• Προφυλάσσει περιβάλλοντας τα ζωτικά όργανα του ανθρώπινου σώματος.
• Βοηθάει στην σωστή λειτουργείας των εγκεφαλικών και νευρικών κυττάρων.
• Βοηθάει το ανοσοποιητικό σύστημα
• Βοηθάει στην διατήρηση της αρτηριακής πίεσης.